prof. dr hab.n.med. Adam Antczak, prof. dr hab.n.med. Teresa Jackowska, dr hab.n.med. Ernest Kuchar, dr hab.n.med. Agnieszka Mastalerz-Migas, dr hab.n. o zdr. Iwona Paradowska-Stankiewicz, prof.dr hab.n.med. Miłosz Parczewski, prof. dr hab.n.med. Krzysztof Tomasiewicz, prof.dr hab.n.med. Jacek Wysocki
COVID-19 i grypa to dwie poważne choroby infekcyjne, których częstość występowania zwiększa się w sezonie jesienno-zimowym. Obie stanowią poważne zagrożenie dla wszystkich, a szczególnie dla osób grup ryzyka. Ko-infekcja może się wiązać z ryzykiem bardzo ciężkiego przebiegu zakażenia lub nawet śmierci (1). Obu chorobom można zapobiegać poprzez szczepienia ochronne, zarówno pod względem zmniejszenia częstości zakażeń, jak i ciężkości ich przebiegu.
W interesie społecznym i zdrowotnym jest jak najszybsza i sprawna realizacja obu szczepień. Dostępne publikacje wskazują, że szczepienie przeciw grypie może chronić przed powikłaniami COVID-19, nawet u osób zaszczepionych przeciw COVID-19 (2).
Aktualne wytyczne amerykańskie (3,4) oraz lokalne wytyczne kilku krajów w Europie (5,6,7,8) dotyczące podawania szczepionek przeciw COVID-19 z innymi szczepionkami wskazują, że szczepionki te mogą być podawane razem (jednoczasowo) ze szczepionkami przeciw grypie.
Biorąc pod uwagę powagę sytuacji epidemiologicznej, ciągle niezadawalający odsetek zaszczepionych przeciw COVID-19 i bardzo niski stan zaszczepienia przeciw grypie w Polsce, rekomendujemy jednoczasowe (w czasie jednej wizyty, w dwie różne kończyny) szczepienia przeciw COVID-19 i przeciw grypie wszystkimi dostępnymi na rynku polskim szczepionkami, dla danej grupy wiekowej. Szczepienie przeciw grypie może być zrealizowane zarówno z pierwszą, jak i kolejnymi dawkami szczepionek przeciw COVID-19.
W przypadku wątpliwości (np. wystąpienia działań niepożądanych po poprzednich dawkach) należy rozważyć szczepienie z bezpiecznym odstępem pomiędzy szczepieniami. Wraz z rozpoczęciem sezonu grypowego 2021/2022 u wielu osób może dojść do jednoczesnego zakażenia koronawirusem SARS-CoV-2 i wirusem grypy. Zarówno grypa, jak i COVID-19 niosą za sobą ryzyko groźnych powikłań (9,10). Obie choroby oprócz dróg oddechowych atakują wiele innych narządów i tkanek. W przypadku COVID-19 i grypy może dojść m.in. do: zapalenia płuc, zespołu ostrej niewydolności oddechowej (ARDS), posocznicy (sepsy), zapalenia mięśnia sercowego, niewydolności wielonarządowej (niewydolność oddechowa, niewydolność nerek, wstrząs), zaostrzenia przewlekłych schorzeń (obejmujących płuca, serce, układ nerwowy, cukrzycy) i wtórnych infekcji bakteryjnych.
UZASADNIENIE
W przypadku COVID-19 mogą pojawić się następstwa (11), których po grypie nie obserwujemy, w tym wieloukładowy zespół zapalny powiązany z COVID-19 (MIS-Multisystem Inflammatory Syndrome), a także powikłania zatorowo-zakrzepowe np. zatorowość płucna, udary mózgu i zawały innych narządów.
Zapobieganie grypie i COVID-19 oraz ich powikłaniom stało się nie tylko priorytetem zdrowia publicznego, ale również warunkiem zapewnienia wydolności systemu ochrony zdrowia oraz prawidłowego funkcjonowania gospodarki. W obliczu wyzwań związanych z terminowym uodpornieniem dużej liczby osób przeciw COVID-19 i konieczności masowych szczepień przeciw grypie sezonowej, podanie szczepionek oddzielnie może być przyczyną opóźnienia lub rezygnacji z uodpornienia.
Dlatego, rekomendujemy jednoczasowe szczepienia przeciw COVID-19 i grypie co jest zgodne z rekomendacjami światowymi (3,4,5,6,7,8). Oznacza to mniejszą liczbę wizyt, jak też zmniejszenie obciążenia pracą personelu placówek medycznych, co pozwoli ograniczyć kontakty i zmniejszyć ryzyko potencjalnych zakażeń (12).
Dotychczas zalecano podawanie szczepionek przeciw COVID-19 osobno, z zachowaniem minimalnego odstępu 14 dni przed lub po podaniu jakiejkolwiek innej szczepionki. Takie zalecenie miało charakter ostrożnościowy i nie wynikało z obserwacji dotyczących bezpieczeństwa lub immunogenności szczepionek. Jednak obecnie zgromadzono wystarczające dane dotyczące bezpieczeństwa stosowania szczepionek przeciw COVID-19, które zostały dopuszczone do obrotu przez EMA (Europejska Agencja Leków). Chociaż obecnie brak opublikowanych danych dotyczących podawania szczepionek COVID-19 jednocześnie z innymi szczepionkami to bogate doświadczenie ze szczepieniami dowiodło, że immunogenność i profil zdarzeń niepożądanych nie różni się istotnie, gdy szczepionki są podawane jednoczasowo, ale w różne miejsca (13).
